‘Opgeslagen data in auto’s bevatten een schat aan informatie voor strafrechtelijke onderzoeken’
Het is het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) als eerste instituut gelukt om de gecodeerde rijgegevens die het automerk Tesla opslaat in haar auto’s, uit te lezen, te vertalen én te publiceren. De resultaten zijn gepresenteerd op een congres voor analisten voor verkeersongevallen, zodat analisten van verkeersongevallen overal ter wereld ook van de informatie kunnen profiteren. ‘Het helpt de waarheidsvinding na ongevallen.’
Het was al bekend dat voertuigen van Tesla Motors ongeval gerelateerde data in een Event Data Recorder (EDR) opslaan. Onderzoekers ontdekten nog veel meer gegevens, die ook nog eens relevant voor forensisch onderzoek blijken. De auto’s slaan onder andere informatie op over de werking van rijhulpsystemen zoals de Autopilot – Tesla’s semi-zelfrijsysteem. Daarnaast registreren ze ook voertuigsnelheid, gaspedaalstand, stuurwielhoek en rembediening. “Deze data bevatten een schat aan informatie voor forensisch onderzoekers en analisten van verkeersongevallen en kunnen helpen bij een strafrechtelijk onderzoek na een dodelijk verkeersongeval of een ongeval met letsel”, zegt Francis Hoogendijk, digitaal onderzoeker bij het NFI.
Data gerichter opvragen na ongeval
Tesla heeft op afstand toegang tot de gegevens en deze worden periodiek vanuit de auto naar de fabrikant gestuurd. Tesla gebruikt de gegevens om hun product te verbeteren of storingen te verhelpen. “Het is goed als deze data vaker beschikbaar zouden komen voor forensisch onderzoek. Nu we weten wat voor soort data allemaal uit een Tesla te halen valt, kunnen bepaalde gegevens nog gerichter worden opgevraagd voor de waarheidsvinding na een ongeval,” aldus Hoogendijk.
Software uitpluizen om data te vertalen
Tesla registreert ruwe gegevens in logboekbestanden. Die zijn gecodeerd. “Tesla verstrekt gegevens na een vordering van de rechtbank of het Openbaar Ministerie,” zegt Hoogendijk. Het NFI is er nu in geslaagd om zelf data uit de modellen S, Y, X en 3 te verkrijgen. “We hebben helemaal geanalyseerd hoe het registratiesysteem werkt, onder andere door de software in detail uit te pluizen. Om goed in te kunnen schatten welke gegevens gevorderd kunnen worden, is het essentieel om te weten welke data een auto allemaal opslaat, uit welke bron, hoe vaak ze dat doen, en ook hoe exact die data kloppen met de werkelijkheid.” Tesla verstrekt de gevraagde gegevens alleen voor een specifiek tijdsbestek, terwijl de logbestanden alle opgenomen signalen bevatten. “Wat je niet weet kan je niet vorderen, dus het is nuttig dat we het nu weten welke informatie nog meer opgeslagen wordt.” Afhankelijk van hoe vaak het voertuig gebruikt wordt, kunnen deze logboeken gegevens bevatten van meer dan een jaar geleden.
Betrouwbaarheid data
In de gepubliceerde paper beschrijft het NFI waar welke informatie te vinden is in de verschillende type voertuigen van Tesla. Het beschrijft ook hoe toegang te krijgen is tot deze gegevens en welke voorzorgsmaatregelen moeten worden genomen voor de verwerving en analyse. Het NFI heeft de totstandkoming van de opslag van de gegevens in de logboeken ook getest op nauwkeurigheid. “We hebben in 2019 en 2020 bij het NFI testen uitgevoerd met een Tesla Model S, zodat we de nauwkeurigheid van de geregistreerde metingen konden vastleggen,” vertelt Hoogendijk. De metingen van voertuigsnelheid in de logbestanden bleken zeer nauwkeurig. De afwijkingen waren kleiner dan circa 1 kilometer per uur.
Met data gedetailleerder onderzoek mogelijk
“Het beschikbaar hebben van dit soort gegevens maakt een gedetailleerder onderzoek van ongevallen mogelijk, met name naar de rol van de rijhulpsystemen,” zegt Hoogendijk. “Als voorbeeld: in een Nederlandse zaak heeft het laten zien hoe een bestuurder te veel vertrouwen kreeg in de Autopilot. De bestuurder merkte niet dat hij alleen de adaptieve cruise control activeerde en niet de lane keeping assistant en raakte vervolgens te lang afgeleid. Dit zorgde ervoor dat de Tesla op de andere rijbaan terechtkwam, wat resulteerde in een fatale crash.” Met de gegevens is het daarnaast mogelijk om de route tot op zekere hoogte te reconstrueren, ook al bevatten de logboeken geen GPS-informatie, vertelt Hoogendijk: “Als men een locatie en koers in de tijd kent, is het mogelijk om hiervoor de snelheid van het voertuig en de stand van het stuurwiel te gebruiken.”
Onderzoek naar automatische piloot bij ongevallen
Een andere toepassing van objectieve analyse van de voertuiglogboeken is het onderzoek naar ‘Sudden Unintended Acceleration (SUA)’ gebeurtenissen – dat is wanneer de auto opeens versnelt terwijl dat niet de bedoeling van de bestuurder is. “Deed de automatische piloot dat of ging het om een bestuurdersfout? In deze gebeurtenissen kan de bestuurder denken dat het systeem de schuld heeft, waardoor hij of zij minder geneigd is om de gegevens van de boordcomputer te geloven. De logboekbestanden kunnen dan wellicht bruikbare aanvullende informatie geven.”
Forensisch onderzoeker Aart Spek van het NFI onderzocht een aanrijding, waarbij een Tesla botste op de auto die plots hard moest remmen. De bestuurder van de Tesla reed ook op de automatische piloot. “Dan wordt je geacht om zelf in te grijpen wanneer de auto niet op tijd remt,” vertelt Spek. Het bleek nuttig om ook de ruwe gegevens uit de logboekbestanden te analyseren. In dit geval liet het onderzoek zien dat de bestuurder inderdaad heeft ingegrepen en ook binnen een reactietijd die je mag verwachten. Dat het toch een botsing werd, kwam omdat de volgafstand te krap was in de drukke verkeerssituatie. Daarmee wordt het interessant, want wie is er verantwoordelijk voor de volgafstand: de auto of de bestuurder?” zegt Aart Spek. Ook deze onderzoeksbevindingen zijn gepubliceerd.
Internationale wet en regelgeving voor toegankelijker data
Voorheen was het ook mogelijk om gedetailleerde gegevens en beeldmateriaal te analyseren van de autopilot-computer in auto’s van Tesla. Helaas is deze informatie in huidige softwareversies versleuteld. Doen autofabrikanten dit om forensisch onderzoekers dwars te zitten? “Nee, het is niet zo zeer om ons dwars te zitten,” zegt Hoogendijk: “Het doel van het opslaan van de gegevens is dat de fabrikanten er de auto’s zelf meekunnen verbeteren, maar ze gooien die gegevens niet op straat. Ze willen niet dat andere autofabrikanten hiervan kunnen profiteren én ze moeten de privacy van de gebruikers beschermen.”
Tesla maakt het voor eigenaren wel mogelijk om hun gebruikersdata op te vragen, inclusief beeldmateriaal van voertuigcamera’s bij een ongeval. “Ook al laat Tesla hierbij niet alle details zien van de beschikbare data, veel fabrikanten kunnen hier toch een voorbeeld aan nemen”, vertelt Hoogendijk: “We weten niet of er ook andere voertuigfabrikanten zijn die momenteel gegevens op een dergelijk detailniveau over lange perioden registreren. Als we beter zouden weten welke gegevens autofabrikanten allemaal opslaan, kan er ook gerichter gevorderd worden via de rechtbank of door het Openbaar Ministerie. En uiteindelijk dient dat het belang van waarheidsvinding na een ongeval.” Hoogendijk is er voorstander van dat er internationale wet- en regelgeving komt om autofabrikanten transparanter te laten zijn over welke gegevens worden opgeslagen: “Mijn onderzoek zorgt er voor dat we weten welke informatie nu aanwezig is in Tesla’s. Het was een tijdrovend proces. Het zou goed zijn wanneer het in de toekomst door de automerken zelf openbaar werd gemaakt.”