Uitbreiding NFiDENT geeft NFI focus op complexere drugszaken
Vanaf 1 juli 2025 breidt het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) de mobiele analysetool NFiDENT uit met zeven nieuwe drugs: ketamine, procaïne en varianten van MMC en CMC. Op dezelfde dag treedt de nieuwe lijst IA van de Opiumwet in werking, die grote groepen nieuwe psychoactieve stoffen (NPS), oftewel designerdrugs, verbiedt. Door de uitbreiding van NFiDENT kunnen forensisch onderzoekers van de politie meer veelvoorkomende drugs zelf op locatie analyseren. Daardoor kan het NFI zich nog meer richten op complexere onderzoeken, zoals naar stoffen die onder de nieuwe wetgeving vallen.
“Deze uitbreiding komt precies op het juiste moment,” zegt drugsdeskundige Rik Walinga van team Verdovende Middelen. “We spelen hiermee direct in op de nieuwe wetgeving én op de behoeften van onze ketenpartners.”
NFiDENT is het proces binnen de strafrechtketen waarmee veelvoorkomende drugs snel en betrouwbaar worden geïdentificeerd. In beslag genomen middelen worden geanalyseerd op locatie bij de Forensische Opsporing (FO) van de politie of Koninklijke Marechaussee. Drugsdeskundigen van het NFI interpreteren vervolgens de meetresultaten en stellen een digitaal rapport op. Het materiaal hoeft met deze methode niet meer naar het NFI, wat de doorlooptijd aanzienlijk verkort.
Tot nu toe was NFiDENT geschikt voor de analyse van cocaïne, heroïne, amfetamine, metamfetamine, MDMA en GHB. Deze zes middelen vormen samen het overgrote deel van de Nederlandse drugsmarkt. Met de toevoeging van zeven nieuwe stoffen wordt NFiDENT nog breder inzetbaar.
Focus op complexere zaken
Steeds vaker treft de politie ketamine, procaïne en varianten van MMC (methylmethcathinon) en CMC (chloormethcathinon) aan bij inbeslagnames. Tot wel een derde van het identificatieonderzoek dat team Verdovende Middelen uitvoert, valt binnen deze groep.
“Door deze middelen via NFiDENT te analyseren, kan ons laboratorium zich focussen op onderzoek naar onbekendere of complexere materialen,” zegt Walinga. “Met name voor de stoffen die onder de nieuwe lijst IA vallen, is dat belangrijk. We verwachten dat daar meer onderzoeksvragen van de politie over binnen gaan komen.”
Pilotfase en landelijke uitrol
Voorafgaand aan de uitbreiding is de onderzoeksmethode gevalideerd door de aantoonbaarheidsgrens, robuustheid en het onderscheidend vermogen van NFiDENT voor MMC- en CMC-varianten te testen. “We hebben 24 stoffen onderzocht die qua chemische structuur sterk lijken op MMC’s en CMC’s, zodat we zeker weten dat NFiDENT ze betrouwbaar van elkaar kan onderscheiden,” legt NFiDENT-projectleider Shaya Baldewsingh uit.
Hoewel de uitbreiding officieel per 1 juli ingaat, start eerst een pilotfase. Vier politie-eenheden (Den Haag, Rotterdam, Noord-Nederland en Midden-Nederland) zullen de MMC- en CMC-stoffen meten via NFiDENT en daarna regulier laten onderzoeken bij het NFI. “Dit zijn de laatste puntjes op de i om de robuustheid van de methode in de dagelijkse praktijk vast te stellen. Daarna volgt de landelijke uitrol,” aldus Baldewsingh.
Rudo Odijk, operationeel specialist bij FO Midden-Nederland, werkt al jaren met NFiDENT en ziet de uitbreiding als een belangrijke stap vooruit: “De drugsmarkt verschuift al langere tijd richting MMC-achtige stoffen, maar die konden wij tot nu toe niet zelf bewijswaardig meten. Als een collega met vermoedelijk drugs binnenkomt, willen we zo snel mogelijk een bewijswaardig resultaat. Die snelheid is cruciaal in onderzoeken die onder hoge tijdsdruk staan. We verwachten dan ook dat deze uitbreiding in de praktijk echt verschil gaat maken.”
Tien jaar NFiDENT
De uitbreiding komt op een symbolisch moment: NFiDENT bestaat bijna tien jaar. Wat ooit begon met vier stoffen (cocaïne, heroïne, amfetamine en MDMA) is uitgegroeid tot een veelgebruikte tool in de drugsbestrijding in Nederland.
Walinga is al sinds het begin betrokken en kijkt met een trots gevoel terug op de ontwikkelingen van de afgelopen tien jaar en de samenwerking met de FO. “We hebben het proces vanaf het begin samen opgezet, en dat fundament staat nog steeds stevig. We hebben nauw contact en kunnen daardoor flexibel blijven inspelen op wat de praktijk vraagt, zonder telkens het wiel opnieuw te moeten uitvinden.”
Begon het tien jaar geleden met enkele honderden rapporten, in 2024 werden er ruim 16.000 rapporten opgemaakt op basis van NFiDENT-metingen.
Automatische controle in zicht
De ontwikkeling van NFiDENT staat geen moment stil. Naast de uitbreiding van stoffen werkt het team ook aan een systeem om meetresultaten geautomatiseerd te controleren. De rapportaanvragen die voldoen aan strikte voorwaarden, hoeven dan niet meer één voor één door een deskundige te worden bekeken. Dit ondersteunt de NFI-deskundige, die zo nog sneller een rapport kan uitbrengen.
Voor ketamine en procaïne wordt nog gewerkt aan nieuwe softwarefunctionaliteit. Om deze stoffen bewijswaardig te kunnen identificeren, zijn twee onafhankelijke analysetechnieken nodig. De softwareaanpassing maakt het mogelijk om beide technieken te combineren – een uitbreiding die ook bruikbaar zal zijn voor toekomstige analyses van andere stoffen.
“We zetten telkens kleine stappen, waardoor we steeds verder kunnen uitbreiden,” zegt Walinga. “Het doel is dat NFiDENT betrouwbaar én werkbaar blijft voor iedereen in de keten.”
Odijk sluit af: “De kracht van NFiDENT zit in de snelheid én in het feit dat het bij ons op locatie staat. Dat proces moeten we echt koesteren. Het lijkt soms geautomatiseerd, maar er komt nog altijd mensenwerk en expertise bij kijken, en dat mag niet uit het oog worden verloren.”